Siêu âm là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất hiện nay vì an toàn, nhanh chóng và chi phí hợp lý. Tuy nhiên, để hiểu đúng và giao tiếp hiệu quả trong lĩnh vực này, việc nắm vững các thuật ngữ siêu âm là điều vô cùng quan trọng. Vina Good Tech sẽ tổng hợp 100 thuật ngữ siêu âm quan trọng nhất giúp bạn hiểu đúng kết quả siêu âm hoặc trao đổi hiệu quả trong môi trường chuyên môn.

Mục lục

Các thuật ngữ siêu âm cơ bản

Trước khi đi sâu vào cấu trúc hình ảnh hay Doppler, bạn cần nắm nền tảng về sóng âm – yếu tố tạo nên toàn bộ kỹ thuật siêu âm. Nhóm thuật ngữ dưới đây cung cấp cái nhìn cơ bản về nguyên lý hoạt động, bản chất sóng và chế độ quét:

Thuật ngữ về sóng âm và nguyên lý

Những thuật ngữ sau mô tả đặc tính vật lý của sóng âm, hiểu rõ chúng giúp bạn phần nào hiểu hình ảnh siêu âm:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
1	Ultrasound	Sóng âm có tần số >20 kHz.
2	Frequency	Tần số của sóng âm.
3	Wavelength	Bước sóng, tỷ lệ nghịch với tần số.
4	Propagation Speed	Tốc độ truyền âm trong mô.
5	Amplitude	Biên độ sóng.
6	Attenuation	Độ suy giảm năng lượng.
7	Reflection	Sóng phản xạ.
8	Refraction	Khúc xạ sóng.
9	Scattering	Tán xạ sóng.
10	Absorption	Hấp thu năng lượng sóng.

Nắm được các thuật ngữ siêu âm sẽ có thể hiểu hình ảnh kết quả siêu âm

Thuật ngữ về chế độ siêu âm

Mỗi chế độ siêu âm mang đến một kiểu thông tin khác nhau, từ hình ảnh 2D đến đánh giá dòng chảy. Các thuật ngữ sau đây giúp bạn phân biệt và sử dụng đúng từng chế độ:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
11	B-mode	Hình ảnh sáng tối 2D.
12	M-mode	Ghi chuyển động theo thời gian.
13	Doppler Mode	Đánh giá dòng máu.
14	Color Doppler	Mã màu dòng chảy.
15	Power Doppler	Nhạy với dòng yếu.
16	PW Doppler	Đo vận tốc tại điểm.
17	CW Doppler	Đo vận tốc cao.
18	3D Ultrasound	Hình ảnh ba chiều.
19	4D Ultrasound	3D theo thời gian thực.
20	Harmonic Imaging	Tăng chất lượng hình nhờ sóng hài.

Thuật ngữ về đầu dò siêu âm

Do mỗi cơ quan có độ sâu và cấu trúc khác nhau, đầu dò siêu âm cũng được thiết kế đa dạng. Các thuật ngữ về từng loại đầu dò gồm:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
21	Transducer	Đầu dò siêu âm.
22	Linear Probe	Đầu dò tuyến tính, tần số cao.
23	Convex Probe	Đầu dò cong, thâm nhập sâu.
24	Phased Array Probe	Đầu dò tim mạch.
25	Endocavitary Probe	Đầu dò âm đạo/trực tràng.
26	Microconvex Probe	Đầu dò nhỏ, dùng nhi khoa.
27	Intraoperative Probe	Đầu dò dùng khi mổ.
28	Footprint	Diện tiếp xúc đầu dò.
29	Frequency Range	Dải tần hoạt động.
30	Beam Steering	Điều hướng tia siêu âm.

Trong thuật ngữ siêu âm sẽ phân định rõ chế độ và đầu dò siêu âm

>> Xem thêm:

Âm có tần số dưới 16Hz: Siêu âm tần số thấp và ứng dụng thực tế

Cảm biến siêu âm là gì? Cách hoạt động và ứng dụng

Thuật ngữ mô tả hình ảnh và cấu trúc mô

Đây là nhóm thuật ngữ xuất hiện nhiều nhất trong mọi bản mô tả siêu âm. Chúng cho phép bác sĩ mô tả đặc điểm tổn thương, bản chất khối và tính chất mô chính xác và thống nhất.

Thuật ngữ về hồi âm và tín hiệu

Độ hồi âm quyết định độ sáng của hình siêu âm. Khi hiểu rõ những thuật ngữ này, bạn sẽ dễ dàng nhận ra đâu là dịch, đâu là mô đặc hoặc bất thường:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
31	Echogenicity	Độ hồi âm.
32	Hyperechoic	Tăng âm.
33	Hypoechoic	Giảm âm.
34	Anechoic	Trống âm (dịch).
35	Isoechoic	Hồi âm tương tự mô xung quanh.
36	Posterior Enhancement	Tăng sáng phía sau dịch.
37	Posterior Shadowing	Bóng cản phía sau vật cản.
38	Reverberation	Dội âm nhiều lớp.
39	Comet-tail	Nhiễu đuôi sao chổi.
40	Ring Down	Nhiễu do khí.

Thuật ngữ mô tả hình dạng tổn thương

Hình dạng khối tổn thương là yếu tố hỗ trợ nhận diện tính chất lành – ác. Các thuật ngữ sau mô tả chính xác hình thái tổn thương khi siêu âm:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
41	Round	Tròn.
42	Oval	Bầu dục.
43	Irregular	Không đều.
44	Lobulated	Nhiều múi.
45	Linear	Dạng đường thẳng.
46	Tubular	Dạng ống.
47	Septated	Có vách ngăn.
48	Complex Mass	Khối hỗn hợp.
49	Solid Mass	Khối đặc.
50	Cystic Lesion	Khối dạng nang.

Thuật ngữ mô tả bờ và ranh giới

Bờ tổn thương là yếu tố quan trọng trong phân tầng nguy cơ. Nhóm thuật ngữ này mô tả rõ mức độ đều – không đều và sự xuất hiện mạch máu xung quanh:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
51	Well-defined	Bờ rõ.
52	Ill-defined	Bờ mờ.
53	Spiculated	Bờ tua gai.
54	Smooth Margin	Bờ trơn.
55	Thick Wall	Thành dày.
56	Thin Wall	Thành mỏng.
57	Halo Sign	Viền quanh tổn thương.
58	Calcification	Vôi hóa.
59	Peripheral Vascularity	Mạch quanh khối.
60	Central Vascularity	Mạch trong khối.

Trong những thuật ngữ siêu âm có nhiều từ thể hiện rõ vấn đề qua hình ảnh

Thuật ngữ siêu âm Doppler

Siêu âm Doppler giữ vai trò quan trọng trong đánh giá tim mạch, sản khoa và dòng chảy mạch máu. Nhóm thuật ngữ này giúp bạn hiểu cách phân tích và giải thích phổ Doppler.

Thuật ngữ Doppler cơ bản

Các thuật ngữ này là nền tảng để đọc phổ Doppler và nhận định dòng máu bình thường – bất thường:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
61	Doppler Effect	Hiệu ứng Doppler.
62	Flow Direction	Hướng dòng chảy.
63	Velocity	Vận tốc.
64	Aliasing	Bão hòa tín hiệu.
65	Spectral Doppler	Phổ Doppler.
66	Sample Volume	Vị trí lấy mẫu.
67	PSV	Vận tốc tâm thu.
68	EDV	Vận tốc cuối tâm trương.
69	Laminar Flow	Dòng tầng.
70	Turbulent Flow	Dòng xoáy.

Thuật ngữ phân tích phổ Doppler

Các chỉ số này hỗ trợ đánh giá trở kháng, tuần hoàn thai và nhiều bệnh lý mạch máu:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
71	RI	Chỉ số kháng trở.
72	PI	Chỉ số xung.
73	Acceleration Time	Thời gian tăng tốc.
74	Acceleration Index	Chỉ số tăng tốc.
75	Dicrotic Notch	Khía trong sóng mạch.
76	S/D Ratio	Tỷ lệ S/D.
77	Flow Reversal	Dòng máu đảo chiều.
78	Triphasic Flow	Dòng ba pha.
79	Monophasic Flow	Dòng một pha.
80	Biphasic Flow	Dòng hai pha.

Hiểu các thuật ngữ siêu âm Doppler giúp hiểu cách phân tích phổ Doppler với sức khỏe tim mạch

>> Xem thêm:

Bảo trì máy rửa siêu âm: Dịch vụ chuyên nghiệp tại Vina Good Tech

Sửa máy rửa siêu âm: Dịch vụ chất lượng tại Vina Good Tech

Thuật ngữ siêu âm sản – phụ khoa

Siêu âm sản khoa sử dụng nhiều thuật ngữ chuyên biệt để đánh giá sự phát triển thai nhi và tình trạng nhau – ối. Những thuật ngữ này rất quen thuộc trong các báo cáo siêu âm thai kỳ.

Thuật ngữ đo đạc thai kỳ

Những chỉ số sau dùng để dự đoán tuổi thai, đánh giá phát triển và theo dõi dị tật:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
81	GA	Tuổi thai.
82	CRL	Chiều dài đầu-mông.
83	BPD	Đường kính lưỡng đỉnh.
84	HC	Chu vi đầu.
85	AC	Chu vi bụng.
86	FL	Chiều dài xương đùi.
87	EFW	Cân nặng ước tính.
88	FHR	Nhịp tim thai.
89	NT	Độ mờ da gáy.
90	Placenta Position	Vị trí nhau.

Thuật ngữ về nước ối, nhau thai và dây rốn

Môi trường quanh thai rất quan trọng và các thuật ngữ sau giúp mô tả chính xác đặc điểm này:

STT	Thuật ngữ	Giải thích
91	AFI	Chỉ số nước ối.
92	Oligohydramnios	Thiểu ối.
93	Polyhydramnios	Đa ối.
94	Placenta Previa	Nhau bám thấp.
95	Placental Abruption	Bong nhau.
96	Umbilical Artery Doppler	Doppler động mạch rốn.
97	LV	Thất trái.
98	RV	Thất phải.
99	LA	Nhĩ trái.
100	RA	Nhĩ phải.

Nắm vững thuật ngữ siêu âm không chỉ giúp bạn đọc hiểu kết quả chính xác hơn mà còn nâng cao khả năng giao tiếp trong môi trường y khoa. Hy vọng với danh sách 100 thuật ngữ Vina Good Tech cung cấp ở trên sẽ giúp các kỹ thuật viên, sinh viên y khoa, bác sĩ và cả người bệnh muốn tìm hiểu sâu hơn có thể hiểu ý nghĩa kết quả siêu âm.