Sóng siêu âm có hại không là một trong những câu hỏi được nhiều người thắc mắc. Bởi loại sóng này được ứng dụng rộng rãi trong y học, công nghiệp, đời sống, siêu âm thai kỳ,… Để có cái nhìn toàn diện dựa trên cơ sở khoa học rõ ràng, bạn đọc cùng Vina Good Tech tìm hiểu chi tiết.
Phân loại sóng siêu âm
Trước khi biết được sóng siêu âm có hại không thì cập nhật thông tin phân loại cũng rất cần thiết. Sóng siêu âm được chia thành nhiều nhóm khác nhau tùy theo tiêu chí phân loại. Phổ biến nhất là phân loại theo tần số dao động và phương dao động của sóng trong môi trường truyền. Cụ thể:
Phân loại theo tần số
Dựa trên dải tần dao động, sóng âm sẽ được chia thành ba nhóm chính cơ bản bao gồm:
- Hạ âm (Infrasound): Là những sóng có tần số rất thấp dưới 20 Hz mà tai người không thể cảm nhận được loại sóng này. Tuy nhiên một số loại động vật lại có khả năng phát hiện hạ âm từ xa.
- Âm thanh nghe được (Audible Sound): Đây là dải tần số từ 20 Hz đến khoảng 20.000 Hz (phạm vi mà tai người có thể nghe thấy).
- Sóng siêu âm (Ultrasound): Bao gồm các loại sóng có tần số vượt quá 20.000 Hz. Loại sóng này thường được dùng trong y học chẩn đoán, công nghệ kiểm tra vật liệu,…
Phân loại theo phương dao động
Căn cứ vào hướng dao động của các phần tử trong môi trường mà sóng siêu âm được chia ra làm hai dạng chính, bao gồm:
- Sóng dọc (Longitudinal waves): Các phần tử dao động song song với chiều lan truyền của sóng và có thể truyền qua chất rắn, lỏng và khí.
- Sóng ngang (Transverse waves): Các phần tử dao động vuông góc với phương truyền và chỉ xuất hiện rõ rệt trong môi trường chất rắn – nơi tồn tại độ đàn hồi về hình dạng.
Giải thích sóng siêu âm có hại không?
Muốn biết được sóng siêu âm có hại không thì chúng ta sẽ xét qua hai yếu tố là ảnh hướng đến sức khỏe và ảnh hưởng đến thiết bị môi trường. Chi tiết như sau:
Tác động đến sức khỏe
Ở mức năng lượng thấp như trong thiết bị siêu âm y khoa hoặc máy rửa siêu âm dân dụng thì sóng siêu âm không gây tổn thương cho cơ thể. Các nghiên cứu đã xác nhận rằng siêu âm chẩn đoán không tạo ra bức xạ ion hóa như tia X. Vì thế nó an toàn khi sử dụng cho thai phụ và trẻ sơ sinh.
Tuy nhiên nếu cường độ siêu âm quá mạnh hoặc tiếp xúc trong thời gian dài có thể gây ra hiệu ứng nhiệt (làm nóng mô) và hiệu ứng cơ học (gây áp lực lên tế bào). Dù vậy các hiện tượng này thường chỉ xảy ra ở mức công suất công nghiệp cao và đã được kiểm soát nghiêm ngặt trong các thiết bị sử dụng thực tế.
>>> Xem thêm:
Sóng siêu âm có hại không đối với thiết bị hoặc môi trường
Trong lĩnh vực công nghiệp, máy rửa siêu âm tạo ra các bọt khí nhỏ để làm sạch. Quá trình này tuy hiệu quả nhưng nếu sử dụng sai cách (ví dụ dung dịch quá mạnh hoặc làm việc liên tục quá lâu) có thể ảnh hưởng đến độ bền của các linh kiện tinh vi. Nhìn chung sóng siêu âm bản thân không phát sinh chất độc, không tạo ra bức xạ nguy hiểm nên được xem là thân thiện với môi trường.
Những đối tượng cần cẩn trọng khi tiếp xúc với sóng siêu âm
Mặc dù sóng siêu âm được xem là an toàn trong nhiều ứng dụng thường ngày nhưng vẫn có một số nhóm đối tượng cần chú ý khi tiếp xúc. Việc hiểu rõ rủi ro tiềm ẩn sẽ giúp đảm bảo an toàn tối đa khi sử dụng thiết bị liên quan đến siêu âm. Bao gồm:
Người làm việc trong môi trường siêu âm công suất cao
Công nhân, kỹ thuật viên trong các nhà máy sử dụng máy rửa siêu âm công nghiệp hoặc thiết bị kiểm tra vật liệu bằng siêu âm nên được đào tạo kỹ lưỡng về quy trình vận hành và sử dụng đồ bảo hộ phù hợp. Việc tiếp xúc lâu dài với sóng tần số cao có thể gây mỏi cơ, ù tai hoặc căng thẳng thần kinh nếu không được kiểm soát đúng cách.
>>> Xem theêm: Sửa máy rửa siêu âm
Phụ nữ mang thai trong môi trường đặc thù
Dù siêu âm y khoa không gây hại cho thai nhi nhưng phụ nữ mang thai làm việc gần thiết bị siêu âm công suất lớn (đặc biệt loại không cách âm tốt) thì nên hạn chế. Thời gian tiếp xúc cần giảm cường độ hoặc được bố trí công việc phù hợp để tránh ảnh hưởng tiềm tàng.
Người có vấn đề về tai hoặc thần kinh
Những cá nhân có tiền sử rối loạn tai trong, bị chóng mặt kéo dài hoặc mẫn cảm với tiếng động thì nên tránh tiếp xúc trực tiếp với nguồn phát siêu âm không cách âm. Tránh tiếp xúc nhằm giảm thiểu nguy cơ làm trầm trọng thêm triệu chứng.
Sóng siêu âm có hại không đã được giải đáp chi tiết theo góc nhìn khoa học. Mặc dù trong y khoa sóng siêu âm không gây hại nhưng cần hạn chế tiếp xúc trong thời gian dài hoặc tần số sóng cao để đảm bảo sức khỏe. Ngoài ra nếu cần sử dụng máy rửa siêu âm chất lượng cao, bạn hãy liên hệ ngay với Vina Good Tech để tư vấn chi tiết.
